انتقال دانش یک جنبه مهم از مدیریت دانش است؛ زیرا دانش هنگامی که در یک سازمانی کسب شد، بایستی در بین افراد و گروههای دیگر سازمان به اشتراک گذاشته شود. موضوع قابلیت انتقال دانش، هم در حوزههای درون سازمانی (بین واحدهای وظیفهای و سطوح مدیریت) و هم در حوزههای بیرون سازمانی (زنجیره تامین، اتحادیههای استراتژیک و سرمایهگذاری مشترک) کاربرد دارد. بر طبق نظر نانسی دیکسون پنج نوع اصلی از انتقال/ تسهیم دانش در سازمان وجود دارد که شامل انتقال سریالی، انتقال نزدیک، انتقال دور، انتقال استراتژیک و انتقال خبره میشود که در این فایل آموزشی با هریک از آنها بیشتر آشنا خواهیم شد.
تاکنون تقسیمبندیهای متفاوتی برای دانش انجام شده است. مشهورترین دستهبندی که از دانش ارائه شده است، آنرا به دو بخش تقسیم میکند؛ دانش ضمنی و دانش صریح.
دانش ضمنی (Tacit Knowledge) دانشی که در درون و در اختیار افراد قرار دارد و رسمی کردن و منتقل کردن آن به دیگران مشکل است.
دانش صریح (Explicit Knowledge) دانشی است که به زبان رسمی و سیستماتیک بیان شده و قابل انتقال بین افراد در سطوح مختلف سازمانی است.
معمولاً در حوزههای مختلف علمی هر واژه به گونهای خاص معنی میشود و هر واژه با توجه به شرایطی که از آن استفاده میشود، معنی خاصی میگیرد. این موضوع برای واژه دانش نیز صادق است. کلمه دانش در فلسفه، روانشناسی و جامعهشناسی نیز معانی خاص خود را دارد که تلفیقی کاربردی از آنها در مدیریت دانش صورت گرفته است.
دامنه تعاریف ارائه شده در خصوص دانش از کاربردی تا مفهومی و فلسفی و از نظر هدف از محدود تا گسترده را شامل میگردد؛ بنابراین آنچه مسلم است این است که میتوان با آشنایی با تعاریف مختلف دانش، ابعاد و مصادیق آنرا بیشتر شناخت و آنرا بهتر بکار برد.
کمی بیش از دو دهه از عمر ابداع مفهوم کلی مدیریت دانش میگذرد و در این مدت، تعاریف گوناگونی در خصوص این مفهوم، ارائه شده است که هریک ابعادی از این موضوع را نمایش میدهند. در این فایل آموزشی برخی از تعاریف ارائه شده در خصوص مدیریت دانش آورده شده است.
یک حسابدار سوئدی بنام کارل اریک سیوبی (Karl-Erik sveiby) در سال ۱۹۷۹ با یک سوال بزرگ مواجه شد. وی متوجه شد که ترازنامه مالی شرکت او فقط ارزش دارایی فیزیکی آن که شامل چند میز تحریر و چند ماشین تحریر بود را نمایش میدهد؛ ولیکن ارزش واقعی شایستگی کارکنان سازمان و چیزی که جمع کارمندان سازمان بهعنوان یک فکر و مغز جمعی تشکیل میدادند را نشان نمیدهد. سیوبی این یافته را تحت عنوان دارایی فکری و دارایی غیرملموس معرفی نمود و آنرا در کنار داراییهای ملموس قرار داد.
رشد سریع تجارت الکتروینک در اینترنت سکویی برای تغییر سریعتر از همیشه دانش سازمانی فراهم میکند. فرایندی که بوسیله آن داراییهای دانش سازمان طی زمان تغییر میکنند تا بر فشار ناشی از تغییر محیط غلبه شود، تکامل دانش نامیده میشود. در این مقاله به منظور بررسی این مسئله که آیا استراتژیهای مختلف تکامل دانش بر عملکرد سازمانی در شرایط مختلف تأثیر میگذارند، نظریه تناسب استراتژیک را انتخاب میکنیم. این مفهوم را از تکامل طبیعی انتخاب میکنیم تا دو استراتژی تکامل دانش را تعریف کنیم؛ جهش دانش که به منابع داخلی دانش تکیه دارد و انتقال دانش که از منابع خارجی از قبیل جوامع آنلاین و مشاوران حرفهای بهره میجوید. به منظور بررسی آثار استراتژیهای مختلف بر عملکرد سازمانی ارزیابی با کارت امتیاز متوازن (BSC) صورت گرفت. نتایج نشان میدهند که جهش و انتقال دانش بر جنبههای مختلف عملکرد سازمانی تأثیر دارند. به علاوه، دیده شده که بسیاری از عوامل صنعتی از قبیل تغییر محیط، فشردگی دانش و عوامل سازمانی از جمله توانایی IT و اشتراک گذاری فرهنگ تأثیر تعدیل کنندهای دارند. یافتههای این پژوهش به سازمانها کمک خواهد کرد که استراتژی مناسبی برای افزایش دانش انتخاب کنند و مسیرهای جدید بیشتر را روشن کنند.
این پژوهش به بررسی مدلی جامع متشکل از چند رابطه بین رهبری تعاملگرا و تحولگرا، فرایند مدیریت دانش (KM) و عملکرد سازمانی میپردازد. دادهها از مدیران منابع انسانی و مدیران کل شاغل در ۱۱۹ شرکت خدماتی گردآوری شدهاند. تحلیل عاملی اکتشافی و تحلیل رگرسیون سلسله مراتبی برای تحلیل فرضیههای پیشنهادی استفاده شدهاند. نتایج نشان میدهند رهبری تحولگرا تاثیرات قوی و مثبت بر فرایند KM و عملکرد سازمانی بعد از کنترل تاثیرات رهبری تعاملگرا دارد. علاوه بر این، فرایند KM تا حدی واسطه رابطه بین رهبری تحولگرا و عملکرد سازمانی بعد از کنترل تاثیرات رهبری تعاملگرا است. کاربردهای آتی و دستورالعملها برای تحقیقات آتی نیز بررسی شدهاند.
کتاب مدیریت دانش از ایده تا عمل، مشتمل بر چهار بخش اصلی مقدمات مدیریت دانش، مدیریت دانش و دیدگاهها، استراتژی مدیریت دانش و سامانههای مدیریت دانش میباشد که در قالب هجده فصل تنظیم شده است. این کتاب میتواند بهعنوان مرجع کامل مدیریت دانش جهت کارشناسان و مدیران دانش سازمانهای صنعتی، شرکتها و مؤسسات دولتی یا غیردولتی قلمداد گردد. همچنین مرجع مناسبی برای درس مدیریت دانش جهت دانشجویان مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری در دانشگاهها محسوب میشود. در این کتاب سعی بر آن شده که تمامی مفاهیم، نکتهها و آموزههای مدیریت دانش با بیانی ساده و روان مطرح شود به طوری که خوانندگان دچار سردرگمی و یا گسست مفاهیم و مطالب نشوند. همچنین در این کتاب سعی بر آن شده تقریباً برای هر کدام از مفاهیم و آموزههای مدیریت دانش “مورد مطالعاتی” مرتبط بیان شود تا خوانندگان در عمل نیز با پیادهسازی این مفاهیم و کاربردشان آشنا شوند. اقبال جامعه علمی و صنعتی به کتاب مذکور تا بدانجا بوده است که در کمتر از دو سال، کتاب به چاپ پنجم رسیده است.
در سالهای اخیر این واقعیت برای بسیاری از سازمانها مشخص شده که دانش یک منبع اساسی برای کسب موفقیت در سازمانها میباشد. از اینرو سازمانها زمان زیادی را برای “مدیریت دانش” و همچنین استخدام، آموزش و تربیت نیروی انسانی در این حوزه صرف میکنند. اگر چه تحقیقات بسیاری در این حوزه انجام شده ولی هنوز بسیاری از سازمانها شناخت و درک درستی از گامهای آغازین مدیریت دانش نداشته و معمولاً در این خصوص اختلاف نظر وجود دارد. پر واضح است تا زمانی که “تغییر فرهنگی” لازم برای پذیرش مدیریت دانش در سازمان صورت نگرفته باشد، پیادهسازی مدیریت دانش با چالشهای بسیاری مواجه خواهد شد. برنامههای آموزشی میتوانند کمک شایانی در این خصوص نموده و زمینه را برای تغییر فرهنگی و برداشتن گامهای عملی مدیریت دانش فراهم سازند. اما به راستی اولین گامهای عملی مدیریت دانش کدامند؟ این کتاب به دنبال پاسخی برای این سؤال بوده و با معرفی نقشههای دانش بهعنوان یکی از اصلیترین گامهای آغازین و عملیاتی مدیریت دانش، به دنبال شناسایی و ساماندهی منابع دانشی سازمان میباشد. نقشههای دانش در مرحله اول به ما کمک میکنند که بدانیم از منظر دانشی چه داریم و چه میدانیم. در این کتاب ضمن آشنایی سریع و مرور اجمالی مبانی مدیریت دانش در فصل اول، مفاهیم پایه نقشه دانش در فصل دوم مورد مطالعه قرار گرفته و پس از آن تکنیکهای ساخت نقشه دانش در فصل سوم معرفی خواهند شد. فصل چهارم به انواع نقشههای دانش پرداخته و تکنیک ترسیم ساختار دانش در فصل پنجم مورد بحث قرار میگیرد. این کتاب در فصل ششم و با معرفی برخی از پرکاربردترین نرمافزارهای ساخت نقشه دانش پایان میپذیرد. در این کتاب سعی بر آن شده که تمامی مفاهیم و آموزههای نقشههای دانش با بیانی ساده و روان مطرح شود به طوری که خوانندگان دچار سردرگمی و یا گسست مفاهیم و مطالب نشوند. همچنین در این کتاب سعی بر آن شده برای هر کدام از مفاهیم نقشههای دانش “مورد مطالعاتی” مرتبط بیان شود تا خوانندگان در عمل نیز با پیادهسازی این مفاهیم و کاربردشان آشنا شوند.