‌­ ‌­ ‌­ کلید درک موفقیت یا شکست مدیریت دانش یک سازمان، در روند شناخت و نیز ایجاد شرایط و بستر مناسب برای اجرای مدیریت دانش است. با توجه به اینکه اقدامات مدیریت دانش، ماهیت انسانی-اجتماعی بسیار پررنگی دارند، نقش رهبری سازمان می‌تواند در ایجاد این شرایط نقش بسیار موثری داشته باشد. بنابراین نیاز است تا نقش و تاثیر سبک‌های رهبری سازمانی بر اقدامات و فرایند مدیریت دانش سازمان مورد بررسی قرار بگیرد.

۵ سبک رهبری در سازمان

‌­ ‌­ ‌­ رهبری عبارت است از توانایی مدیران و رهبران سازمان در اعمال نفوذ بر کارکنان به شکلی که به صورت مشتاقانه در جهت دستیابی به اهداف سازمانی تلاش نمایند. به همین ترتیب سبک رهبری را نیز می‌توان شیوه استفاده رهبر سازمان از قدرت خود برای اعمال نفوذ بر کارکنان تعریف نمود. به صورت کلی، متخصصان و پژوهشگران ۵ سبک اصلی را برای مولفه رهبری سازمان معرفی نموده‌اند. این سبک‌های اصلی عبارت‌اند از: رهبری خود مدیریتی، رهبری تحول آفرین، رهبری تعامل‌گرا، رهبری ملاحظه‌گرا و رهبری ساختارگرا.

• رهبری خود مدیریتی: این سبک از رهبری به مدیران و رهبران یک سازمان کمک می‌کند تا استانداردهای عملکرد خود را گسترش دهند و اطلاعات مورد نیاز مدیریتی خود را به دست آورند. ابعاد اصلی مورد استفاده برای اندازه‌گیری این سبک رهبری عبارت‌اند از تشویق خود هدف گذاری، خود تقویتی، خود انتظاری و خود تمرینی.
• رهبری تحول آفرین: این دسته از رهبران سازمانی با تشویق کارکنان خود به گذشتن از منافع شخصی به نفع سازمان، اعتماد و انگیزش کارکنان را برای کسب عملکرد فراتر از حد انتظار افزایش می‌دهند.
• رهبری تعامل گرا: این سبک از رهبری سازمانی مبتنی بر تعاملات مدیران و کارکنان است. این دسته از رهبران نقش کارکنان خود را برای رسیدن به نتایج مورد نظر روشن می‌کنند و با اعطای پاداش، بر رفتارها و ویژگی‌های کارکنان خود اثر می‌گذارند.
• رهبری ملاحظه‌مدار: این سبک از رهبری سازمانی به میزانی اشاره دارند که فرد از روابط شغلی برخوردار است که به روابط متقابل و احترام به زیردستان معروف است.
• رهبری ساختارگرا: این سبک نیز به میزانی اشاره دارد که رهبر به تعریف سازماندهی نقش خود و زیردستان در پیگیری اهداف سازمانی می‌پردازد و تلاش می‌کند تا کار، روابط کاری و اهداف را سازماندهی کند.

نقش رهبری سازمانی در مدیریت دانش

‌­ ‌­ ‌­ رهبران یک سازمان، الگوی کارکنان آن سازمان هستند؛ به همین دلیل تاثیر مستقیمی بر چگونگی پذیرش و برخورد سازمان با اقدامات و فرایندهای مدیریت دانش دارند. فرایند مدیریت دانش باید در تمامی سطوح سازمان نهادینه شود. این مسئله مستلزم توجه مدیران و رهبران سازمان به مدیریت دانش و تلاش در جهت نهادینه‌سازی فرهنگ دانش‌محور در سطح سازمان است.

‌­ ‌­ ‌­ انتخاب یک سبک مناسب رهبری در سازمان، نقش به سزایی در چگونگی پیاده‌سازی مدیریت دانش و نهادینه‌سازی فرایندهای آن در آن سازمان دارد. ماهیت انسانی- اجتماعی اقدامات مدیریت دانش، به رهبرانی نیاز دارد که بر توسعه عوامل انسانی و اجتماعی در سازمان تاکید داشته باشند. از این رو، می‌توان اینگونه برداشت کرد که سبک‌های رهبری سازمانی که با رفتارهای مشارکتی، اعتماد دو جانبه و احترام به ایده‌ها و احساسات زیردستان و کارکنان همراه هستند، با فرایند خلق و اشتراک‌گذاری دانش رابطه مستقیم قابل توجهی دارند. این دسته شامل سبک‌های رهبری خودمدیریتی، تحول آفرین، تعامل‌گرا و ملاحظه مدار است که از این میان “سبک رهبری تعامل‌گرا” بیشترین میزان تاثیر بر اقدامات مدیریت دانش را به همراه دارد.

‌­ ‌­ ‌­ این در حالی است که سبک‌های رهبری وظیفه‌مدار و دستوری با فرایندهای مدیریت دانش رابطه معکوسی دارند. سبک رهبری ساختارگرا در این دسته از سبک‌های رهبری سازمانی محسوب می‌شود. تاثیر منفی سبک ساختارگرا بر اقدامات مدیریت دانش غالبا به این دلیل است که این سبک امکان تغییر، بهینه‌سازی، مشارکت و خلاقیت کارکنان سازمان را محدود می‌سازد و این مانعی برای خلق و اشتراک‌گذاری دانش به شمار می‌رود.

‌­ ‌­ ‌­ به این ترتیب می‌توان نتیجه گرفت که سبک رهبری مناسب مدیریت دانش در سازمان، سبکی است که به افراد آزادی عمل، اختیار و مسئولیت کافی می‌دهد تا در مورد واقعیت‌ها تجربه کسب کنند، نوآوری داشته باشند و آنچه را که در هنگام انجام وظایفشان روی می‌دهد را درک نمایند. به عبارت بهتر، خلق و تسهیم دانش در سازمان‌هایی موثر واقع خواهد شد که به افراد و کارکنان آزادی عمل داده می‌شود تا در مورد کاری که انجام می‌دهند، فکر کنند و خلاقیت داشته باشند.