‌­ ‌­ ‌­ ایکوجیرو نوناکا (Ikujiro Nonaka) یکی از بزرگترین نظریه‌پردازان و اندیشمندان در حوزه مدیریت دانش است. مدل مارپیچ دانش، دسته بندی انواع دانش و بسیاری دیگر از نظریات او در سراسر جهان به عنوان مباحث پایه و اصول علم مدیریت دانش شناخته می‌شوند.

از ملی گرایی تا مدیریت دانش

‌­ ‌­ ‌­ نوناکا در سال ۱۹۳۵ در شهر توکیو متولد شد. دوران کودکی او همزمان با جنگ جهانی دوم و رویارویی ژاپن با غرب سپری شد. در آن زمان بسیاری از کودکان از توکیو به مناطق امن منتقل شدند. نوناکا جزو آخرین گروه‌های منتقل شده کودکان بود و همین مسئله باعث شد تا آثار جنگ را کاملا حس کند. تجربه دوران جنگ و در ادامه آن، شکست خوردن ژاپن از آمریکا انگیزه‌ای شد که او به دنبال راهی برای تقویت کشورش باشد. روح ملی گرایانه او بر این باور بود که برای جلوگیری از شکست و تحقیر و ایجاد پیشرفت، ژاپن باید مهارت‌های تکنولوژیکی و سازمانی خود را تطبیق دهد. از نظر نوناکا تنها راه تحقق این ایده گرد هم آوردن بهترین جنبه‌های حوزه صنعت و مدیریت ژاپن و کشورهای غربی بود.

‌­ ‌­ ‌­ نوناکا ابتدا در یک مدرسه فنی مشغول به تحصیل شده و سپس در دانشگاه واسدا (Waseda) در توکیو مشغول به تحصیل شد. پس از اتمام تحصیلات، در سال ۱۹۵۸ به عنوان مدیر منابع انسانی در یک شرکت تجهیزات الکتریکی ژاپنی به نام فوجی الکتریک مشغول به کار شد. نوناکا در ابتدا حوزه مدیریت منابع انسانی را ابزار تحقق رویای خود می‌دانست. بنابراین معتقد بود که کارکنان این شرکت می‌بایست تا مهارت‌های شغلی خود را ارتقا دهند. به همین دلیل او یک نسخه اقتباس شده از آموزش مدیریت آمریکایی را در شرکت خود به اجرا درآورد. این دوره آموزشی به سرعت در شرکت گسترش یافت و حتی به دانشگاه‌های ژاپن نیز راه پیدا کرد. نتیجه این امر، آغاز همکاری نوناکا با دانشگاه کیو(Keio) در توکیو بود تا برنامه‌های درسی مدیریت منابع انسانی را برای شرکت‌های متعدد در ژاپن تدوین کند.

‌­ ‌­ ‌­ نوناکا متوجه شد که برای درک بهتر این آموزه‌های مدیریتی نوین، باید در غرب تحصیل کند. بنابراین به ایالات متحده آمریکا مهاجرت نمود و در دانشگاه برکلی کالیفرنیا مشغول به تحصیل شد. پس از اخذ مدرک دکترا، نوناکا به ژاپن بازگشت و به عنوان استاد دانشگاه مشغول به کار شد.

‌­ ‌­ ‌­ در سال ۱۹۸۴، یکی از دانشجویان دانشگاه برکلی کالیفرنیا، به اسم هیروتاکا تاکوچی، نوناکا را دعوت کرد تا در گردهمایی نوآوری در دانشکده بازرگانی هاروارد شرکت کند. این گردهمایی باعث تحریک این دو نفر برای تحقیق در مورد افرادی شد که راه‌حل‌های ابتکاری ایجاد نموده‌اند. به این ترتیب اولین فعالیت‌ مشترک آنها آغاز شده و شروعی بود بر توجه به مولفه‌ای به نام دانش. یافته‌های آنها در مقاله‌ای به نام “سازمان دانش آفرین” در دانشکده بازرگانی هاروارد منتشر شد. آنها در این مقاله به این نکته دست یافتند که مزیت رقابتی زمانی برای سازمان‌ها ایجاد خواهد شد که آنها به ایجاد دانش می‌پردازند.

‌­ ‌­ ‌­ به این ترتیب نوناکا دریافت که کلید گم شده در تحقق رویای او، توجه به دارایی ناملموس سازمانی به نام دانش است. در ادامه همکاری نوناکا با تاکوچی، این دو نفر یک موسسه دانشی را در ژاپن راه‌اندازی کردند که در آن برنامه‌های آموزشی برای مشاغل و دانشکده‌های تجاری ارائه می‌شد. آنها به بررسی مفاهیم مختلف دانش در کشورهای غربی و ژاپن پرداختند و در بررسی‌های خود، انواع دسته بندی دانش و مدل مارپیچ دانش را مطرح نمودند که در حال حاضر نیز از مباحث کلیدی و پایه در مدیریت دانش است.

‌­ ‌­ ‌­ به این ترتیب ایکوجیرو نوناکا تبدیل به یکی از بزرگترین اندیشمندان حوزه مدیریت دانش در سراسر جهان شد. پژوهش‌های او در زمینه ایجاد دانش از ارزش بین‌المللی بالایی برخوردار است. او در فهرست تاثیرگذارترین متفکران تجاری ارائه شده توسط وال استریت، در رتبه ۲۰ قرار گرفته است.